Bugün Microsoft mu dünyayı daha çok değiştirdi yoksa Apple mı sorusunun altında yatan belki de neden bizlerin de bu değişimin parçası hatta öncüsü olamadığımız sorusunun cevabını hala verememiş olmamız. Apple'cı veya Microsoft'çu olarak kendimize yapıştırdığımız etiketlerin verdiği dayanılmaz hafiflik. Tabii Google'cı, Facebook'çu, Twitter'cı, Groupon'cu, Ebay'ci vb şeklinde örnekler çoğaltılabilir. Dünyayı yakından izlerken kendi bahçemizde olup bitenleri pekte umursamıyor, hatta yapılanı da küçümsüyor olmamız. Sıklıkla ve arasıra "Türkiye'den neden dünya çapında bir proje çıkmıyor" yakınmaları...
Bir tasarımcı olarak buna cevabım var ama önce tasarım nedir, tasarımcı kimdir sorusunu sormak ve hemen yanıtlamak istiyorum;
Tasarım Nedir?
Hepimiz tasarım kelimesini kullanmışızdır ancak herkes tasarım deyince aynı şeyi anlamaz. Bu yüzden cevabını dünyada en iyi verebilecek kişi'den alalım;
"Design is a funny word. Some people think design means how it looks. But of course, if you dig deeper, it’s really how it works… To design something really well, you have to get it. You have to really grok what it’s all about. It takes a passionate commitment to really thoroughly understand something, chew it up, not just quickly swallow it. Most people don’t take the time to do that.” -Steve Jobs
Türkçesi;
"Tasarım komik bir kelimedir. Bazı insanlar tasarımın "nasıl göründüğü" ile ilgili olduğunu düşünür. Fakat tabii ki daha derine inerseniz, tasarım aslında "nasıl çalıştığı" ile ilgilidir... Birşeyi gerçekten iyi tasarlamak istiyorsanız onu gerçekten anlamak zorundasınız. Onunla ilgili herşeyi özümsemek zorundasınız. Birşeyi gerçekten derinlemesine anlamak içinse onu çiğnemeden yutmak değil iyice çiğnemek, özümsemek ve ona tutkuyla bağlı olmak gerekir. Çoğu insan bunu yapmak için zaman ayırmaz." -Steve Jobs
Bu sözler Steve Jobs'a ait olmasaydı muhtemelen haberimiz olmazdı. Steve Jobs'ı özel kılan şey hareketleriye sözlerinin her zaman arkasında durması ve defalarca bu sözleri kanıtlamış olmasıdır. Bunu yapabilmekse herkesin harcı değil, maalesef. Çünkü böyle bir vizyonu ortaya koyup ardından koşabilmek ve bunu dünya çapında ticari başarılarla taçlandırmak için hem son derece idealist hem de ticari zekaya sahip olmak gerek.
Yine de "Tasarım" deyince aslında ne demiş olduğumuzu bilerek bir sonraki soruya geçebiliriz.
Tasarımcı Kimdir?
Yukardaki örneği bu sorunun cevabını verebilmek için yazdım;
"Tasarımcı olmak, tasarımcı gibi düşünmek, tasarladığınız şeyle bütünleşmek ve onu yaşamak demektir. Onu içselleştirmek, özümsemek, ona aşık olmak, bazen oturup ağlamak, çalmak (kopyalamak değil), bazen saatlerce bakmak, bazen başka hiçbirşey düşünememek, gecenin bir yarısı uyanmak, yeni bir şeyi herkesten daha iyi yapmak, aynı şeyi ikinci kez farklı yoldan yapmaktır."
Biraz fazla dramatik görünebilir ama iyi tasarımlar ancak böyle arızalı beyinlerden çıkar. Bu yüzden bana göre gelmiş geçmiş en büyük tasarımcı Steve Jobs'tır. Her ne kadar apple ürünlerinin fanatiği olmasam da tasarım açısından üstünlükleri tartışılmaz.
Türkiye'de Neden ... ?
Tasarımı ve tasarımcıyı anladıktan sonra şimdi kendimize "Türkiye'de neden" ile başlayan soruları sorabiliriz. Türkiye'de tasarımcı mı yok? Bir açıdan evet, bir açıdan hayır;
"Türkiye'de tasarımcı dediğimizde aslında kastedilen ve algılanan butonun kırmızı mı yoksa yeşil mi olacağına karar veren kişidir."
Yani birinci sorun aslında tasarımın ne olduğunu bilmememiz, ikinci sorun terminolojiyi yanlış kullanmamızdan kaynaklanıyor. Yukardaki tanım tasarımcının değil bir bilgisayar operatörünün tanımı olabilir. Bu açıdan baktığımızda tasarımcı çoktur, hatta o kadar çoktur ki tasarımcı olmak bilgisayara Photoshop kurmak kadar kolay hale gelmiştir. Bilgisayar operatörlerinde sorun yoktur, o da gerekli bir iştir ancak tasarımı bilgisayar operatörlerine yaptırmak sorundur.
Fakat sorunu büyüten bu değil, tam tersi;
"Türkiye'de tasarımcı bilgisayar operatörüdür."
Esas sorun budur. Türkiye'de tasarım genelde tasarımcıya kalmaz. Mutlaka bir yönetici veya müşteri daha iyisini bilir. Bu başlıbaşına bir konu olduğundan detaya girmeyeceğim, belki başka bir blog yazısında açılırım. Burada kast ettiğim sorun yanlızca yönetici veya müşteri geri bildirimleri değil, tasarımcının da ne dediğini, neden dediğini iyi bilmesi, savunabilmesi gerekir. Bu en çok karşılaşılan sorundur çünkü konu en sonunda zevkler ve renkler tartışılmaz noktasına taşınır ve sesi en yüksek çıkan kazanır. Kimse metodolojiyi tartışmaz. Oysa bir tasarımcının herhangi bir renge zaafı olmaması gerektiği gibi bir yöneticinin de tasarıma nasıl katkıda bulunacağını bilmesi gerekir. Esas olan sonuçtur.
Tasarımın pekçok konusu var fakat bu konuların büyük kısmı pazarlama dünyasına hizmet eder. Pazarlama dünyası neredeyse gerçek dünyadan daha büyük bir dünya olduğu için biz tasarım dediğimizde bir pazarlama materyalinden bahsediyor olduğumuzu varsayarız. Web tasarımı da böyle algılanmıştır ve websiteleri birer online broşür olarak görülmüştür, bu halen de böyledir. Fakat bu teknoloji israfından başka birşey değildir. İsraf diyorum çünkü çok büyük faydalar sağlanabilecekken "bu site de eskidi yenisini yaptıralım" mentalitesinden öteye geçilmemiştir.
Bizi hayıflandıran durumlar genelde web sitesinin bir pazarlama materyali değil de bir ürün olduğu durumlardır. Twitter örneğin bir iletişim hizmetini çok farklı şekilde sağlar, facebook sizi arkadaşlarınıza bağlar, Google sizi dünyanın bilgisine tek tuşla ulaştırır. Türkçenin güzelliklerinden bir atasözümüz aklıma geldi "her sakallıyı deden sanma". Biz aynen bunu sandığımız için Facebook'u, Google'ı, Twitter'ı neden yapamadığımızı anlayamıyoruz. Onlar da web sitesi ama onlar hizmeti internet üzerinden sunan web siteleri ve bu hizmetleri tasarlamak ürün tasarlamaktır, ürün tasarımıdır. Ürün tasarımı da bir gecede olabilecek bir iş değildir. Bu saydığım şirketlerin çalışan sayılarını çalıştıkları saate göre hesapladığımızda onbinlerce saat çalışarak bulundukları noktaya gelmişlerdir. Bizse bir tasarımcı, bir programcı, 2 hafta süre ve üç kuruşa kebap ısmarlama modeliyle bu işleri neden yapamadığımızı anlamaya çalışıyoruz. Anlayamayız.
Daha fazla tasarımcıya ihtiyacımız var.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder